De verborgen kracht van je hersenen: hoe sommige mensen Alzheimer zonder symptomen dragen

Hoe komt het dat de hersenen van sommige mensen lijken te kunnen weerstaan aan de ziekte van Alzheimer? Onderzoekers hebben ontdekt dat sommige mensen biomarkers van de ziekte van Alzheimer in hun hersenen hebben zonder symptomen te vertonen. Dit verschijnsel wordt ‘weerbaarheid’ genoemd.

Onzichtbare strijders: weerbare individuen

Luuk de Vries, een onderzoeker aan de VU, heeft deze vraag onderzocht. Hij werkt bij de Verhaagen-onderzoeksgroep van het Nederlands Herseninstituut. Zijn onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Acta Neuropathologica Communications.

Het onderzoek gebruikte gegevens van de Nederlandse Hersenbank. Deze bank bevat weefselmonsters, medische geschiedenis en symptomen van donoren. De onderzoekers vonden elf weerbare donoren in de hersenbank, minder dan verwacht.

Nieuwe wegen naar effectieve medicatie

Dit onderzoek kan belangrijk zijn voor de ontwikkeling van effectievere medicijnen tegen Alzheimer. Momenteel zijn er medicijnen die amyloïde, een schadelijk eiwit, verminderen. Maar deze medicijnen hebben nog niet de gewenste effecten. De Vries en zijn team hopen dat als ze kunnen achterhalen waarom sommige mensen geen symptomen ontwikkelen, dit kan leiden tot betere behandelingen.

Een blik op de frontale cortex

Om te begrijpen wat deze weerbaarheid veroorzaakt, bestudeerden de onderzoekers genexpressie in de frontale cortex, een deel van de hersenen. Ze vergeleken drie groepen: mensen met Alzheimer, weerbare hersenen en een controlegroep. De totale studie omvatte 35 individuen.

De onderzoekers ontdekten dat weerbare hersenen meer van een antioxidant genaamd metallothioneïne produceerden. Astrocyten, cellen die het brein beschermen, maakten meer van dit antioxidant aan in de weerbare groep. Dit kan helpen bij het verminderen van tau-eiwit, dat samen met amyloïdophopingen een belangrijk kenmerk is van Alzheimer.

Energieproductie en eiwitbeheer

Daarnaast zagen ze dat de ‘unfolded protein response’, een proces dat schadelijke eiwitten verwijdert, beter functioneerde in de weerbare groep. Ook hadden deze hersencellen meer mitochondriën, wat zorgde voor een betere energieproductie. Deze mechanismen kunnen bijdragen aan het behoud van cognitieve functies in de weerbare groep.

Stimuleren van hersenweerbaarheid

Het is nog onduidelijk hoe en of je deze weerbaarheid kunt stimuleren. Wel blijkt uit eerder onderzoek dat een gezonde levensstijl, zoals sporten, sociale contacten en cognitief actief blijven, symptomen van Alzheimer kan uitstellen.

Verschillen tussen mannen en vrouwen

Interessant genoeg suggereerden de gegevens mogelijke sekseafhankelijke weerbare mechanismen. Vrouwen worden namelijk tweemaal vaker gediagnosticeerd met Alzheimer. Hoewel de onderzoeksgroep te klein was om hier definitieve conclusies over te trekken, is het een belangrijk aandachtspunt voor toekomstig onderzoek.

Conclusie

Het onderzoek naar symptoomloze Alzheimer biedt nieuwe inzichten in hoe sommige mensen weerstand kunnen bieden aan de ziekte. Door beter te begrijpen hoe deze weerbaarheid werkt, kunnen we hopelijk nieuwe manieren vinden om Alzheimer te voorkomen of te behandelen. Een gezonde levensstijl blijft een belangrijke factor in het verminderen van het risico op deze ziekte.

De dementierisico zelftest vormt de basis van jouw gepersonaliseerde preventiestrategie om jouw risico te verkleinen.